C.I.W.L - Międzynarodowe Towarzystwo Wagonów Sypialnych i Restauracyjnych

Synteza
Międzynarodowe Towarzystwo Wagonów Sypialnych (C.I.W.L) powstało w 1872 (1874) roku. Założycielem firmy był belgijski przedsiębiorca Georg Nagelmakers. Inspiracją dla tego przedsiębiorcy były nocne pociągi, którymi podróżował podczas swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych.
Funkcjonowała również nazwa Międzynarodowe Towarzystwo Wagonów Sypialnych i Restauracyjnych oraz nazwa Międzynarodowe Towarzystwo Wagonów Sypialnych i Wielkich Ekspresów Europejskich. Szybki rozwój firmy nastąpił dzięki monopolowi na wielu europejskich trasach na świadczenie usług restauracyjnych i sypialnych w pociągach międzynarodowych. Po II Wojnie Światowej firma stopniowo traciła na znaczeniu, wraz z systematycznym zmniejszaniem się dalekobieżnych, transeuropejskich połączeń kolejowych.

C.I.W.L uruchomiło słynny "Orient Express", a także kilkanaście innych pociągów z tytułem "Orient Express" w nazwie. M.in. Arlborg Orient Express, Simplon Orient Express, Venice Simplon Orient Express, Balt Orient Express, a także inne o nazwie Nord Express, Nord Orient. Pociągi złożone z wagonów C.I.W.L lub prowadzące takie wagony oznaczane były w rozkładach jazdy dodatkową literką L lub WL.

CIWL w Polsce
Spółka była obecna w Polsce niemal od samego początku jej funkcjonowania. Spółka zamawiała w fabryce Cegielskiego w  Poznaniu wagony. W okresie międzywojennym do Polski kursował "Nord Express", a firma prowadziła wiele kursowych wagonów restauracyjnych i sypialnych w składach PKP. Pierwszym pociągiem CIWL, który regularnie kursował do Polski był "Nord Express". Rozpoczął; kursowanie jeszcze w okresie zaborów i kontynuował jazdy w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Po II Wojnie Światowej do Polski docierał m.in. "Orient Express" (tak, ten słynny). Pociąg "Chopin" prowadził wagon kursowy CIWL Warszawa-Wiedeń aż do 1992 roku! Firma prowadziła swoje biuro w Warszawie na reprezentacyjnym Nowym Świecie 54 i w Katowicach przy ul. Dyrekcyjnej 9. 

 






Rodzaje, typy i nazwy własne wagonów CIWL
CIWL używało osobnych oznaczeń wagonów. Rodzaje wagonów, określające ich generalne przeznaczenie oznaczane były skrótami literowymi. Każdy rodzaj wagonu mógł mieć kilka, a nawet kilkanaście typów wagonu, zależnie od roku produkcji. Typy wagonów oznaczane były skrótami literowymi lub literowo-cyfrowymi. Oprócz tego wagony typu pullman a także wiele typowych wagonów pasażerskich miało nadawane nazwy własne. W okresie późniejszym część wagonów otrzymała różne nazwy nieoficjalne, związane z ich historią. Na przykład jeden z wagonów, którym często podróżował prezydent Francji został nazwany później "prezydenckim" i jeździł wiele lat w składzie pociągów turystycznych NIOE (Nostalgie Istanbul Orient Express).

Rodzaje wagonów CIWL
F - bagażowy
FC - bagażowy z przedziałem kuchennym
FF - bagażowy z palarnią (salonem dla palących)
FP - bagażowo-pocztowy
R - ze zbiornikiem gazu
VL (później WL) - sypialny
VL A - sypialny 1 klasy
VL B - sypialny 2 klasy
WLM - sypialny mixt - z przedziałami sypialnymi i z miejscami siedzącymi
WLS - sypialny salonowy
WP - pullman
WP2 - pullman 2 klasy
WPC - pullman z przedziałem kuchennym
WPC2 - pullman 2 klasy z przedziałem kuchennym
WR - restauracyjny z przedziałem kuchennym
WRS - restauracyjny z przedziałem salonowym
WS - salonowy
WSP - pullman salonowy
WSPC - pullman salonowy z przedziałem kuchennym

Wybrane typy wagonów CIWL na przykładzie wagonu sypialnego
S, S1, S2, S4U, ST, SG, LX, Ym, Yf, Yb, YTb, Z, F, Lx, Z, UH (U Hansa), MU, P, T2

Część wagonów przebudowywano, w związku z czym uzyskiwały one nowe oznaczenia, często był to wagon "jedyny w swoim rodzaju" na przykład wagon kąpielowy. Stosunkowo dużo wagonów typu pullman przebudowano na wagony restauracyjne.

Wagony CIWL wyprodukowane w Polsce w fabryce Cegielski
1932: wagony restauracyjne WR nr: 3778, 3787, po zmianie numeracji: 3779, 3787
1939: wagony restauracyjne WR nr: 4219, 4220, 4221, 4222, 4223, 4224. Wagony 4223 i 4224 nie zostały odebrane przez CIWL z powodu wybuchu wojny, następnie w trakcie wojny były adoptowane na salonki gubernatora Kraju Warty Artura Greisera, ale przebudowy nie ukończono. Po wojnie wagon 4223  był użytkowany jako wagon salonowy polskich władz. Obecnie w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Wagon 4224 został przebudowany na zwykły wagon 1 klasy i był eksploatowany przez PKP.

Historia wagonu 4223
W roku 1939 zakłady H. Cegielski S.A. w Poznaniu realizowały umowę na dostawę 6 wagonów dla Międzynarodowego Towarzystwa Wagonów Sypialnych i Wielkich Ekspresów Europejskich (CIWL). Niestety, wybuch II Wojny Światowej przerwał dostawę tych wagonów i we wrześniu 1939 roku dwa ostatnie z w/w wagonów pozostały niewykończone na terenie zakładów HCP. Były to wagony CIWL o numerach 4223 i 4224. Po zajęciu zakładów HCP przez Niemców, podjęto decyzję o przebudowie obu wspomnianych wagonów na  reprezentacyjne wagony salonowe dla nazistowskich dygnitarzy: A. Greisera i R. Ley’a, jednak aż do wyzwolenia Poznania w lutym 1945 roku, przebudowa tych wagonów również nie została ukończona i władze polskie przejęły je na terenie zakładów HCP. Wagon 4223 po usunięciu nazistowskich symboli oraz adaptacji i zmianie wystroju wnętrza, przekazany został do eksploatacji na PKP jeszcze w roku 1946. Wagon ten otrzymał polskie oznaczenie typu 26W i jako reprezentacyjny wagon salonowy PKP, oznaczony został numerem 01. W latach 1947-52 był wagonem ówczesnego Prezydenta RP – Bolesława Bieruta, a następnie pozostawał w dyspozycji URM. Podróżowali nim ówcześni dygnitarze PRL m.in. Władysław Gomułka i Józef Cyrankiewicz, a także zagraniczni politycy odwiedzający Polskę. W roku 1956 doszło do nieprzyjemnego incydentu międzynarodowego z udziałem tego wagonu, kiedy Maurice Thorez (ówczesny sekretarz generalny Francuskiej Partii Komunistycznej) wrócił nim do Paryża, gdzie wagon zatrzymano twierdząc, jakoby był to wagon należący do CIWL, który podczas wojny został przez Niemców sprowadzony na teren Polski, a następnie bezprawnie przejęty przez PKP. Ostatecznie jednak nieporozumienie wyjaśniono, a wagon szczęśliwie powrócił do Warszawy.

W wagonie zachowane jest oryginalne wyposażenie wnętrza z lat 40. i 50. XX w. W salonie można się przejrzeć w kryształowym lustrze i usiąść na skórzanych fotelach przy wielkim stole konferencyjnym. Ściany wyłożone są drewnianą boazerią z  intarsjowanymi widokami  polskich miast. Obok salonu znajduje się gabinet prezydenta z indywidualną toaletą i natryskiem. Oprócz tego w wagonie znajduje się jeszcze mniejszy gabinet z dostępem do natrysku i łazienki oraz trzy jednoosobowe przedziały gościnne dla osób towarzyszących, wyposażone w umywalki z lustrem. Wszystkie przedziały wyposażone są w mahoniowe meble i wygodne kanapy pokryte pluszem. Na końcu wagonu znajdują się: przedział dla obsługi, ogólnodostępna toaleta, przedział ogrzewczy, a także dobrze wyposażona kuchnia z piecem węglowym. Wagon eksploatowany był jako salonowy do końca lat siedemdziesiątych XX wieku, a następnie po przekwalifikowaniu na wagon techniczno-gospodarczy w roku 1981, trafił do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie.

Nazwy firmy

• 1872: Georges Nagellmackers et Compagnie Internationale de Wagon-Lits
  
• 1876: C.I.W.L (CIWL) - Compagnie Internationale de Wagon-Lits
• 1884: C.I.W.L (CIWL) - Compagnie Internationale de Wagon-Lits et des Grands Express Europeens
• ~1980:C.I.W.L.T (CIWLT) Compagnie Internationale des Wagons-Lits et Travel (et du Tourisme)
  
• 1994: CWT Carlson Wagonlit Travel (nowa spółka, powstaje z połączenia CIWL z agencją turystyczną).
• 1996: Wagons-Lits Diffusion - nowa spółka, do której należą prawa autorskie i znaki towarowe dotyczące używania zabytkowych marek i fotografii archiwalnych związanych z CIWL.
• 2010: Newrest Wagons-Lits - spółka powstała aby przejąć działalność cateringową i wynajem wagonów CWT
  
  

Inne nazwy spółki wykorzystywane równolegle w dokumentach i akcjach promocyjnych

• Compagnie des Wagons-Lits
• Compagnie de Wagon-Lits
  
• Wagons-Lits
• Wagon-Lits
  
• Wagons-Lits Cook

Pociągi CIWL

• Orient Express - tutaj
  
• Orient Express w Polsce - tutaj
• Słynne pociągi CIWL - zestawienie tutaj
  

Piotr Salecki

• Bibliografia i źródła: tutaj

Różne wersje logotypu CIWL na przestrzeni lat


Różne wersje logotypu CIWL na przestrzeni lat - ciąg dalszy


Trasy sztandarowych pociągów C.I.W.L w okresie po II Wojnie Światowej 


Wagons-Lits Warszawa - awers biletu na miejsce sypialne w relacji Warszawa Gdańska-Wiedeń, pociąg "Chopin" nr 1403, rok 1963 - ze zbiorów Piotra Saleckiego

Wagons-Lits Warszawa - rewers biletu na miejsce sypialne w relacji Warszawa Gdańska-Wiedeń, pociąg "Chopin" nr 1403, rok 1963 - ze zbiorów Piotra Saleckiego


Wagons-Lits Warszawa - okładka książeczki biletowej biletu na miejsce sypialne w relacji Iselle-Mediolan-Venecja-Tarvisio-Wiedeń-Breclav-Petrovice-Zebrzydowice, rok 1964 - ze zbiorów Piotra Saleckiego


Wagons-Lits Warszawa - druga strona książeczki biletowej biletu na miejsce sypialne w relacji Iselle-Mediolan-Venecja-Tarvisio-Wiedeń-Breclav-Petrovice-Zebrzydowice, rok 1964 - ze zbiorów Piotra Saleckiego


Wagons-Lits Warszawa - trzecia strona książeczki biletowej biletu na miejsce sypialne w relacji Iselle-Mediolan-Venecja-Tarvisio-Wiedeń-Breclav-Petrovice-Zebrzydowice, rok 1964. Iselle to mała miejscowość we Włoszech, blisko granicy ze Szwajcarią. Podróż odbywała się więc zapewne aż z dwiema przesiadkami na trasie: Iselle-Mediolan, Mediolan-Wenecja. Wagon kursowy Rzym-Moskwa jechał przez Wenecję do Wiednia, skąd dalej pociągiem Chopin można było dotrzeć do Zebrzydowic i Warszawy - ze zbiorów Piotra Saleckiego


Wagons-Lits Warszawa - czwarta strona książeczki biletowej biletu na miejsce sypialne w relacji Iselle-Mediolan-Venecja-Tarvisio-Wiedeń-Breclav-Petrovice-Zebrzydowice, rok 1964 - ze zbiorów Piotra Saleckiego


Wagons-Lits Warszawa - piąta (ostatnia) strona książeczki biletowej biletu na miejsce sypialne w relacji Iselle-Mediolan-Venecja-Tarvisio-Wiedeń-Breclav-Petrovice-Zebrzydowice, rok 1964 - ze zbiorów Piotra Saleckiego



Pociąg "Chopin" 1975 na terenie Austrii. W składzie wagony sypialne Warszawa-Wiedeń - CIWL, drugi za lokomotywą i Moskwa-Wiedeń - SZD, ostatni w składzie pociągu. Zdjęcie ze strony trains-worldexpresses.com/500/512.htm


Pociąg Night Jet 401 obsługiwany przez OBB w relacji Hamburg Altona-Zurich. W Getyndze łączony jest ze składem Night Jet 471 Berlin Ostbanhof-Zurich. Na zdjęciu konduktor wagonu z miejscami do leżenia z firmy Newrest Wagons-Lits w firmowym polarze. Hamburg Hbf, październik 2018 - fot. Piotr Salecki